Rotor đồng hồ là gì? Nguyên lý hoạt động của rotor trong đồng hồ

Dưới lớp vỏ sang trọng và tinh xảo của chiếc đồng hồ tự động là một hệ thống phức tạp bao gồm hàng loạt linh kiện nhỏ bé nhưng lại vô cùng quan trọng. Một trong những bộ phận chủ chốt trong cơ chế lên dây cót chính là rotor. Vậy rotor đồng hồ là gì? Hãy cùng Bệnh Viện Đồng Hồ JSC tìm hiểu về cấu tạo, nguyên lý hoạt động và chức năng của rotor trong bài viết này nhé!

Rotor đồng hồ là gì?

Rotor đồng hồ, hay còn gọi là quả văng, là một bộ phận không thể thiếu trong cơ chế lên dây cót của đồng hồ cơ tự động. Với thiết kế hình dáng bán nguyệt hoặc dạng lưỡi liềm đặc trưng, quả văng thường được chế tác từ các chất liệu như đồng thau, thép hoặc thậm chí từ các kim loại quý, tạo nên sự cân bằng hoàn hảo giữa trọng lượng và tính thẩm mỹ. Được gắn chặt vào trục trung tâm của bộ máy, quả văng có khả năng xoay tự do để tận dụng tối đa chuyển động tự nhiên của cổ tay người đeo, từ đó sinh ra động năng – chính là nguồn năng lượng chủ đạo giúp duy trì hoạt động của đồng hồ.

Bộ phận rotor bên trong đồng hồ

Cấu tạo và nguyên lý hoạt động của rotor đồng hồ

Rotor là một bộ phận quan trọng và không thể thiếu trong cơ chế tự động của đồng hồ cơ. Được thiết kế theo hình bán nguyệt hoặc hình lưỡi liềm, rotor có thể xoay quanh một trục cố định khi cổ tay người đeo chuyển động. Nhờ cấu tạo bằng các kim loại có trọng lượng lớn, rotor có đủ khối lượng để tạo ra lực quay, truyền động hiệu quả đến bộ máy và tạo nên nguồn năng lượng cho đồng hồ hoạt động. Trong các mẫu đồng hồ cao cấp, rotor còn được gia công tinh xảo với những chi tiết chạm khắc hoặc đính đá quý, làm tăng thêm tính thẩm mỹ và giá trị của đồng hồ.

Cấu tạo của rotor đồng hồ đeo tay

Nguyên lý hoạt động của rotor dựa trên chuyển động tự nhiên của cổ tay người đeo, khiến rotor xoay tự do quanh trục. Khi di chuyển, rotor truyền động qua hệ thống bánh răng nối với dây cót, giúp lên dây cót và tích trữ năng lượng trong bộ dự trữ cót. Nguồn năng lượng này duy trì hoạt động liên tục của bộ máy, đảm bảo đồng hồ vận hành chính xác. Khi người đeo thường xuyên di chuyển, năng lượng được duy trì đều đặn, giúp đồng hồ không bị dừng.

Chức năng của rotor trong đồng hồ

Chức năng chính của rotor trong đồng hồ cơ tự động là chuyển hóa động năng từ chuyển động của cổ tay người đeo thành năng lượng cơ học, nhằm tự động lên dây cót cho đồng hồ mà không cần thao tác thủ công. Quá trình cụ thể sẽ thông qua các bước sau:

• Bước 1: Khi người đeo di chuyển cổ tay, rotor dao động qua lại và xoay tự do quanh trục, từ đó tạo ra động năng.
• Bước 2: Khi rotor xoay, chuyển động của nó sẽ tạo ra một lực được truyền qua các bánh răng và lực này sẽ giúp dây cót được cuộn chặt lại. Qua đó, sau mỗi lần rotor di chuyển thì dây có sẽ cuộn chặt và tích trữ nhiều năng lượng hơn.
• Bước 3: Năng lượng tích trữ trong dây cót sau đó được giải phóng từ từ, truyền động qua hệ thống bánh răng để cung cấp năng lượng cho toàn bộ bộ máy. Nhờ quá trình giải phóng năng lượng đều đặn này, chuyển động của kim đồng hồ được liên tục, từ đó đảm bảo độ chính xác cao trong việc hiển thị thời gian.

Các loại rotor đồng hồ khác nhau

Central Rotor

Rotor trung tâm là loại rotor phổ biến nhất trong thế giới đồng hồ tự động, có hình dạng bán nguyệt đặc trưng và thường được chế tác từ những kim loại quý như vàng hoặc bạch kim. Được gắn vào phần trung tâm của bộ máy, rotor trung tâm không chỉ giúp lên dây cót mà còn tạo nên một “lớp hoàn thiện cuối cùng” tinh tế cho bộ máy đồng hồ. Để tăng thêm giá trị thẩm mỹ, nhiều thương hiệu đã trang trí rotor bằng các kỹ thuật thủ công tinh xảo như guilloché hay chạm khắc. Chiếc Patek Philippe Ref. 5811 chính là một ví dụ tiêu biểu với rotor được khắc họa đẹp mắt và mang biểu tượng độc đáo của thương hiệu.

Thiết kế rotor trung tâm của đồng hồ Patek Philippe

Micro-Rotor

Micro-rotor là phiên bản thu nhỏ của rotor trung tâm và được thiết kế nhằm giảm độ dày của đồng hồ. Loại rotor này được ưa chuộng trong những mẫu đồng hồ siêu mỏng, khi các nghệ nhân muốn phô diễn sự tinh xảo của bộ máy bên trong.

Thiết kế Micro rotor của đồng hồ Chopard

Không như rotor truyền thống che phủ phần lớn bộ máy, micro-rotor được tinh tế tích hợp vào bên trong, nhờ đó tạo nên cảm giác thoáng đãng và tinh tế hơn. Với yêu cầu về trọng lượng để tạo động năng hiệu quả, bạch kim thường được lựa chọn làm chất liệu chính cho micro-rotor, giúp tăng cường hiệu suất vận hành. Một minh chứng hoàn hảo cho sự kết hợp hài hòa giữa nghệ thuật chế tác và công năng kỹ thuật chính là mẫu đồng hồ LUC Flying T Twin Ladies của Chopard, nơi micro-rotor được đính kim cương tinh xảo, vừa đảm bảo tính thẩm mỹ vừa tối ưu hóa hiệu năng.

Peripheral Rotor

Rotor ngoại vi là loại rotor “giấu mình” ở phần rìa của bộ máy, tạo nên trải nghiệm thị giác hoàn hảo khi người dùng có thể ngắm nhìn trọn vẹn từng chi tiết tinh xảo bên trong. Thiết kế này giúp duy trì độ mỏng của đồng hồ mà không cần đến micro-rotor. Bulgari đã sử dụng thiết kế rotor ngoại vi này cho mẫu Octo Finissimo Tourbillon Chronograph, giúp mẫu đồng hồ này giữ kỷ lục thế giới về độ mỏng cho dòng đồng hồ chronograph tourbillon.

Thiết kế rotor ngoại vi của đồng hồ Bulgari

Skeletonized Rotor

Với những ai yêu thích phong cách lộ cơ, skeletonized rotor là một sự lựa chọn lý tưởng khi phần rotor được chế tác dưới dạng khung xương và phô bày trọn vẹn chuyển động nhịp nhàng của bộ máy bên trong. Một ví dụ nổi bật là chiếc Tonda PF Skeleton của Parmigiani Fleurier, với rotor bằng vàng hồng 22k tương phản tinh tế với vỏ thép và bộ máy màu tối, tạo nên một tác phẩm hoàn mỹ trong từng chi tiết.

Thiết kế skeletonized rotor của đồng hồ Parmigiani Fleurier Tonda Pf Skeleton

Unique Rotor

Một số thương hiệu còn mang đến những thiết kế rotor độc đáo và phá vỡ mọi khuôn mẫu truyền thống. Điển hình là MB&F với rotor ba chiều hình mặt trời trong mẫu Legacy Machine FlyingT. Thiết kế đặc biệt này mang lại khả năng dự trữ năng lượng lên tới 100 giờ, tạo nên trải nghiệm có một không hai cho người đeo và là minh chứng cho sự sáng tạo không giới hạn trong nghệ thuật chế tác đồng hồ.

Thiết kế unique rotor của đồng hồ MB&F

Lời kết

Vậy là chúng ta đã cùng nhau tìm hiểu rotor đồng hồ là gì và cũng biết được cơ chế này chính là linh hồn của những chiếc đồng hồ tự động, vừa lặng lẽ duy trì năng lượng, vừa mang đến sự tiện lợi mà không cần bất kỳ sự can thiệp thủ công nào để lên dây cót. Khả năng chuyển hóa từng chuyển động tự nhiên của người đeo thành nguồn năng lượng là minh chứng cho sự hoàn hảo của cơ chế tự lên dây cót. Sự hiện diện của rotor không chỉ thể hiện tinh hoa của kỹ thuật chế tác mà còn là biểu tượng cho sự hòa quyện giữa truyền thống và sáng tạo hiện đại trong ngành đồng hồ – nơi mỗi nhịp đập của thời gian là sự gắn bó hài hòa giữa con người và kỹ nghệ.